Kaszel trwający dłużej niż kilka tygodni nie powinien być bagatelizowany. Choć często kojarzymy go z przeziębieniem lub infekcją sezonową, to nawracający lub przewlekły kaszel może świadczyć o problemach z układem oddechowym, sercowo-naczyniowym, a nawet o chorobach przewodu pokarmowego.
Jedną z częstszych przyczyn przewlekłego kaszlu u dorosłych jest przewlekłe zapalenie oskrzeli, które wchodzi w skład przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (POChP). Objawia się ono kaszlem utrzymującym się przez większość dni w roku, szczególnie nasilonym rano i związanym z odkrztuszaniem plwociny.
Równie istotną przyczyną jest astma oskrzelowa, gdzie kaszel bywa objawem dominującym, zwłaszcza nocą lub po wysiłku. W obu przypadkach niezbędna jest konsultacja lekarska, a także badania diagnostyczne, takie jak spirometria. Leczenie obejmuje m.in. inhalacje, leki rozszerzające oskrzela i sterydy wziewne, które pozwalają opanować objawy i poprawić jakość życia pacjenta.
Nie wszyscy zdają sobie sprawę, że przewlekły kaszel może mieć źródło w układzie pokarmowym. Refluks żołądkowo-przełykowy (GERD) powoduje cofanie się kwaśnej treści żołądkowej do przełyku, co drażni błonę śluzową i wywołuje przewlekły odruch kaszlowy.
Objaw ten często nasila się w nocy lub po obfitych posiłkach. Pacjenci mogą odczuwać także zgagę, chrypkę czy uczucie pieczenia w gardle. Nieleczony refluks zwiększa ryzyko poważniejszych powikłań, dlatego istotne są zmiany stylu życia, jak unikanie późnych posiłków i utrzymywanie prawidłowej masy ciała, a także farmakoterapia zalecona przez lekarza.
Kaszel przewlekły może być również objawem chorób sercowo-naczyniowych, zwłaszcza niewydolności serca. W tym przypadku dochodzi do gromadzenia się płynu w płucach, co powoduje uporczywy kaszel, często nasilający się w pozycji leżącej. Objaw ten może być mylony z infekcją, dlatego wymaga szczegółowej diagnostyki.
Pacjenci z niewydolnością serca często zgłaszają także duszność i obrzęki kończyn dolnych. Leczenie obejmuje farmakoterapię regulującą pracę serca i usuwającą nadmiar płynów z organizmu. Zlekceważenie tego typu kaszlu może prowadzić do groźnych powikłań, dlatego w przypadku jego utrzymywania się konieczna jest wizyta u kardiologa.
Najbardziej niepokojącą przyczyną przewlekłego kaszlu mogą być nowotwory układu oddechowego, zwłaszcza rak płuc. W tym przypadku kaszel często towarzyszy krwioplucie, utrata masy ciała i przewlekłe zmęczenie.
Ryzyko rośnie szczególnie u osób palących tytoń. Innym możliwym powodem przewlekłego kaszlu są powikłania po infekcjach, takie jak przewlekłe zapalenie zatok czy oskrzeli. Jeśli kaszel nie ustępuje mimo leczenia objawowego, konieczne jest wykonanie badań obrazowych, np. RTG klatki piersiowej. Wczesne rozpoznanie przyczyny zwiększa szanse na skuteczne leczenie i poprawę jakości życia pacjenta.
Zmienna pogoda, mniejsza ilość słońca i większy kontakt z drobnoustrojami sprawiają, że częściej łapiemy infekcje. W aptekach półki uginają się od preparatów na odporność, ale nie wszystkie działają tak samo. Które witaminy i minerały faktycznie wspierają układ immunologiczny, a które mają głównie marketingowy charakter?
Jesień to okres, w którym niedobory witaminy D stają się powszechne. Mniej światła słonecznego oznacza ograniczoną syntezę tej witaminy w skórze, a jej rola w funkcjonowaniu układu odpornościowego jest nie do przecenienia. Witamina D wpływa na aktywność limfocytów i makrofagów, wspomaga produkcję białek o działaniu przeciwdrobnoustrojowym i zmniejsza ryzyko infekcji górnych dróg oddechowych.
Zgodnie z zaleceniami, osoby dorosłe w okresie jesienno-zimowym powinny suplementować ją w dawce od 1000 do 2000 IU dziennie, a seniorzy nawet do 4000 IU - w zależności od poziomu oznaczonego w badaniu krwi. Warto pamiętać, że witamina D rozpuszcza się w tłuszczach, więc najlepiej przyjmować ją po posiłku zawierającym zdrowe kwasy tłuszczowe.
Witamina C od lat kojarzy się z odpornością i nie bez powodu. Choć nie zapobiega przeziębieniom w stu procentach, to skraca czas trwania infekcji i łagodzi objawy. Działa jako silny przeciwutleniacz, chroniąc komórki układu odpornościowego przed stresem oksydacyjnym.
Równie istotny jest cynk, który wspiera prawidłowe funkcjonowanie bariery błon śluzowych oraz aktywność komórek odpornościowych. Badania pokazują, że suplementacja cynkiem w pierwszych dniach infekcji może skrócić czas jej trwania o 1-2 dni. Warto wybierać preparaty, które łączą witaminę C i cynk w formach o wysokiej biodostępności, np. cytrynianu cynku lub kwasu askorbowego.
Selen to mikroelement, o którym często zapominamy, a jego rola w odporności jest znacząca. Wspiera produkcję przeciwciał, chroni komórki przed działaniem wolnych rodników i uczestniczy w regeneracji tkanek. Jego niedobór może obniżać odporność i zwiększać podatność na infekcje wirusowe.
Z kolei witamina A odpowiada za prawidłowe funkcjonowanie nabłonków dróg oddechowych i przewodu pokarmowego, czyli naturalnych barier ochronnych organizmu. W okresie jesiennym warto włączyć do diety produkty bogate w beta-karoten, takie jak marchew, dynia czy jarmuż, lub sięgnąć po kompleksy witaminowe zawierające te składniki w zbilansowanych dawkach.
Choć suplementacja witamin i minerałów ma znaczenie, odporność to efekt wielu czynników. Wystarczająca ilość snu, aktywność fizyczna, zbilansowana dieta i unikanie stresu są równie ważne, jak odpowiedni poziom witamin. Jesienią warto zadbać o codzienny ruch, choćby 30 minut spaceru dziennie oraz ograniczenie spożycia przetworzonych produktów.
Układ odpornościowy wspiera również mikrobiom jelitowy, dlatego w codziennej diecie nie powinno zabraknąć jogurtów naturalnych, kiszonek czy probiotyków. Tylko całościowe podejście do zdrowia pozwoli utrzymać dobrą formę przez cały sezon infekcyjny.